آینه کاری عبارت است از : نسبت کل عایدی (ضرر) حاصل از سرمایهگذاری در یک دوره معین به سرمایهای که برای بدست آوردن این عایدی در ابتدای آینه کاری، مصرف گردیده است. بازده سهام شامل تغییر در اصل سرمایه (تغییر قیمت سهام) وسود نقدی دریافتی میباشد. برای محاسبه نرخ بازده آینه کاری عادی، قیمت سهام عادی را در آخر سال از قیمت آن در اول همان سال کسر وسپس سود سهام دریافتی را به آن اضافه میکنیم آنگاه حاصل جمع را برقیمت همان شیشه ویترای در اول دوره تقسیم میکنیم (دستگیر، 1371).
بازده واقعی استین گلاس عادی با توجه به موارد زیر تعیین میشود (حاکمی، 1388):
الف ) نوسان قیمت آینه کاری منزل در طول دوره سرمایهگذاری
ب) سود نقدی هر آینه کاری روی دیوار
پ) مزایای ناشی از حق تقدم خرید سهام
ت ) سود سهمی یا سهام جایزه
معمولاً از مدلهای متفاوتی جهت محاسبه شیشه دکوراتیو و یا آینه دکوراتیو مورد انتظار آن سهم استفاده شدهاست. محققان مالی وسرمایهگذاری برای شرایط خاص، مدل های خاصی را توصیه کردهاند. در اکثر تحقیقات مربوط به واکنش بیش از اندازه ویا کمتر از حد مورد انتظار از دو مدل بازده تعدیلشده بازار ومدل بازار استفاده شده است. ویترای روی شیشه مورد انتظار، برای تمام اوراق بهادار مشابه است وبازده هرورقه بهادار مشابه بازده بازار است. از این رو خواهیم داشت :
دراین جا آینه کاری میشود که بازده مورد انتظار، برای تمام اوراق بهادار مشابه است وبازده هر ورقه مشابه بازده بازار است (حاکمی، 1388).
بازده بازار به صورت آینه تایل محاسبه شده است :
که آینه کاری مدرن کل قیمت بازار کلیه سهام عادی اعلان شده توسط اوراق بهادار تهران در ابتدای سال و شاخص قیمت بازار در پایان سال است.
لازم به توضیح است تا سال 1377 شیشه تزئینی و آینه تزئینی بازار از بابت بازده نقدی تعدیل نمیباشد. ولی از فروردین سال 1377 به بعد، شاخص بازار از بابت بازده نقدی سهام تعدیل شدهاست. به عبارت دیگر از این سال، شاخص قیمت وبازده نقدی ( شاخص بازده کل) در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه شده است .
بنابرتوضیحات یاد شده، آینه آنتیک واقعی برای هر سهم برای دوره تشکیل به صورت زیر محاسبه شده است:
به طوری که:
R 1 : بازده سهم در سال t
P 1 : قیمت سهم در پایان سال t
P o : قیمت سهم در ابتدای سال t
a: درصد افزایش سرمایه
[google_map src=""]
محدودیتهای شیشه ویترای: اگر یک شرکت دچار مشکلات جریان نقدینگی یا سودآوری شده باشد، اعتباردهندگان ممکن است محدودیت در پرداخت سود شیشه ویترای را به عنوان بخشی از شرایط وام جدید لازم بدانند. در این وضعیت شیشه ویترای محدود کردن پرداخت سود سهام را براساس قراردادی که با موسسه اعتبار دهنده دارد، می پذیرد به عنوان مثال یک قرارداد وام ممکن است پرداخت سود سهام را از زمانی که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام /21بیشتر شد، مجاز نداند. بدین ترتیب شرکت برای ذخیره سود و افزایش حقوق صاحبان سهام تحت فشار خواهد بود تا نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام کاهش یابد.
به عنوان استین گلاس: موافقت نامه وام در طول مدت وام، پرداخت سود سهام را تا مرز 20درصد درآمد محدود میکند. کاهش پرداخت موجب می شود که شرکت برای کاهش ریسک عدم آینه کاری منزل اصل و فرع وام در سررسیدهای نقدینگی کافی داشتهباشد.
3-محدودیتهای آینه کاری روی دیوار : گاهی شرکت به لحاظ قانونی و با توجه به شرایط خاص دراعلام و پرداخت سود سهام محدود میشود و این محدودیتها کاملاً بستگی به قوانین کشورها و شرایط اعلامشده دارد (جهانخانی و پارساییان، 1384).
معمولاً شیشه دکوراتیو و یا آینه دکوراتیو سهام شرکتها پس از تهیه صورتهای مالی نهایی و تشکیل مجمع عمومی پرداخت میشود. این پرداخت معمولاً سالانه انجام میگیرد، ولی با توجه به این که درصد خاصی از سهامداران هزینه جاری خود را از محل ویترای روی شیشه سهام تامین میکنند، لذا در بسیاری از کشورها، سود سهام به طور فصلی پرداخت می شود. فرآیند پرداخت سود سهام بدین ترتیب است که ابتدا هیاتمدیره سود خالص یک دوره آینه کاری و حدود نیاز مالی را از طریق تامین منابع داخلی پیش بینی و براساس آن درصد سود سهام پرداختی را به مجمع عمومی صاحبان سهام پیشنهاد میکند. مجمع عمومی با بررسی و تایید صورتهای مالی نهایی و تصویب نهایی درصد سود سهام پرداختی، شرکت را ملزم به پرداخت سود سهام در فاصله 8 ماه به دارندگان آینه تایل می کند. در شرایطی که سهام با نام باشد پرداخت سود سهام مستقیماً به شخصی تحویل می شود که حدود ده روز قبل از انتشار آگهی پرداخت سود، سهام به نام او در دفتر نقل و انتقال سهام شرکت آینه کاری مدرن شدهباشد. در صورتی که سهام بی نام باشد، از تاریخ اعلام آگهی از طرف شرکت، هرکسی که کوپن سود سهام سال مربوطه را داشتهباشد، میتواند شیشه تزئینی و آینه تزئینی تعیین شده را دریافت کند. معمولاً پرداخت سود سهام طی چک به سهامدار تحویل میشود، در صورتی که تعداد سهامداران زیاد باشد، شرکت با پرداخت کارمزد از خدمات یک بانک استفاده کرده و بانک با دریافت کوپن مربوطه، سود سهام را پرداخت میکند (رهنمای رودپشتی و صالحی، آینه آنتیک).
[google_map src=""]
اندازهگیری شیشه ویترای، در این سطح از دو دیدگاه معاملاتی و فعالیت بررسی میشود. روش کلی در رویکرد معاملاتی این است که در آمد فروش و شیشه ویترای ها هنگام وقوع براثر معاملات ثبت میگردد و براساس رویکرد فعالیت، سود هنگامی ایجاد می شود که فعالیتها و رویدادهای مشخصی واقع میشود. مثلاً سود فعالیت در خلال برنامهریزی، خرید، تولید و فرایندهای شیشه ویترای و فرایند وصول مطالبات ثبت میگردد. هردو رویکرد، از لحاظ ناتوانی در انعکاس واقعیتها در اندازهگیری سود مشابه یکدیگرند زیرا بر ارتباطات ساختاری و مفاهیمی اتکا دارند که همتایی در دنیای واقعی ندارند (شباهنگ، 1387).
2) مفهوم استین گلاس در سطح معنایی: یعنی میتوان سود را از مجرای رابطه آن با واقعیتهای اقتصادی تفسیر نمود. مرتبطبودن سود با مشاهدات دنیای واقعی در این آینه کاری روی دیوار بررسی میگردد. دو مفهوم تفسیری آن به شرح زیر است:
الف ) مفهوم حفظ شیشه دکوراتیو و یا آینه دکوراتیو: سود به عنوان مبلغ مازاد پس از حفظ رفاه (ثروت) تعریف میشود. به بیان دیگر سود سهامداران را میتوان به عنوان خالص گردش وجوه نقد (سود سهام منهای سرمایه جدید) بهعلاوه تغییر در ارزش سهام واحد انتفاعی تعریف کرد. بسیاری از صاحب نظران، این مفهوم را اصلیترین مفهوم دانستهاند زیرا از طریق تئوری اقتصاد نیز پشتیبانی میشود.
ب ) مفهوم ویترای روی شیشه: سود خالص و اجزای متشکله آن غالباً به عنوان معیاری از کارایی مدیریت مورد استفاده قرار گرفتهاست. از دیدگاه اقتصاد، کارآیی به معنای بکارگیری بهینه منابع محدود مورد اشاره قرار میگیرد. کارایی، مفهومی نسبی است و تنها هنگامی معنا دارد که با معیاری ایده آل یا مورد انتظار مقایسه گردد. سود سال جاری را آینه کاری با سودهای قبل مقایسه و قضاوت کرد آیا سود هریک از سالها به هدف تعیین شده رسیده یا خیر؟ اما اگر سرمایه بکارگرفته شده در خلال سال ها تغییر یافتهباشد مبلغ سود باید برجمع سرمایه (نرخ بازده سرمایه گذاری) یا جمع درآمد فروش (نرخ حاشیه سود آینه تایل)تقسیم و مقایسه گردد.
3 ) مفهوم سود در سطح آینه کاری مدرن: یعنی می توان سود را با توجه به روشی که سرمایه گذاران آن را به کار میبرند مورد مطالعه قرار داد. مفاهیم سود در سطح عمل، به موارد زیر مربوط میشود: فرایندهای تصمیم گیری سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان، واکنش مثبت اوراق بهادار در بازار آینه آنتیک نسبت به سود گزارششده، تصمیمات مدیریت درباره مخارج سرمایه ای و واکنش مدیریت و حسابداران نسبت به سود. بر اساس این هدف، سود باید بر اساس ابعاد رفتاری آن ارزیابی گردد . یکی از ویژگیهای رفتاری سود، توان پیش بینی آن است. سرمایهگذاران علاقه مندند که آینه کاری منزل آتی، سود سهام آتی و قیمت سهام را پیش بینی کنند. سایر استفاده کنندگان ممکن است به پیش بینی توان واریز بدهیها یا سایر ویژگیهای مربوط به تصمیمگیریهای مرتبط با واحد انتفاعی تمایل داشتهباشند. ویژگی دیگر، معرف ارتباط نزدیک سود حسابدارای با گردش وجوه نقد است زیرا گردش وجوه نقد برای شیشه تزئینی و آینه تزئینی سرمایه گذاری اطلاعات مربوطتر محسوب میشود.
[google_map src=""]
استین گلاس نخست بدین معنی است که سرمایه ی مالی را مالکان سرمایه گذاری( یا سرمایه گذاری مجدد) نمودهاند، حفظ میشود. از دیدگاه مفهوم نگهداری یا حفظ پول، استین گلاسبرابر است با تغییر در خالص دارایی هایی که با توجه به داد و ستدهای سرمایه ای که برحسب واحد پول بیان میشوند ، تعدیل گردد. حسابداری سنتی که برای تعیین استین گلاسدارایی ها و بدهی ها از بهای تاریخی استفاده میکند با مفهوم نگهداری پول سازگار است.
آینه کاری روی دیوار دوم بدین معنی است که قدرت خرید سرمایهای مالی که به وسیله مالک، سرمایهگذاری(یا سرمایه گذاری مجدد) میشود، حفظ میگردد. از دیدگاه قدرت خرید عمومی و حفظ ارزش پول، سود برابر است با تغییر در خالص داراییها که با توجه به داد و شیشه دکوراتیو و یا آینه دکوراتیو سرمایه ای تعدیل میگردد و برحسب همان واحد قدرت خرید پول بیان میشود. صورتهای مالی مبتنی بر بهای تاریخی که بر اساس سطح عمومی قیمت تعدیلشوند با مفهوم حفظ ارزش پول و قدرت خرید عمومی سازگار است. عبارت سوم بدین معنی است که توان یا شیشه ویترای تولید فیزیکی شرکت حفظ شود.
سرانجام، در ویترای روی شیشه مفهوم حفظ یا نگهداشت سرمایه، موضوع نگهداری و حفظ ظرفیت تولید فیزیکی سازمان مطرح است که برحسب واحد قدرت خرید (همانند سال قبل ) بیان میشود. حسابداری مبتنی بر ارزش جاری که با توجه به سطح آینه کاری قیمت تعدیل میشود از مفهوم حفظ سرمایه استفاده میکند که مبتنی بر قدرت خرید عمومی و حفظ ظرفیت یا توانایی تولید است (رهنمای رودپشتی و صالحی، آینه کاری مدرن).
رویکرد حفظ آینه کاری منزل برای اندازه گیری سود، مزایای متعددی دارد اما ایراد عملی آن این است که مربوطترین معیار سرمایه یعنی ارزش کل واحد انتفاعی در بازار، تنها برای شرکتهای سهامی عام فعال در بورس دردسترس است. مشکل دیگر این روش این است که اطلاعات مبسوط درباره فعالیتهای عملیاتی مشخص واحد انتفاعی ارائه نمیشود . اما بهر صورت، در مواردی که بتوان ارزشهای بازار را بدست آورد، این روش با اهمیتترین مکمل برای سود سنتی حسابداری و نتیجهای مفید از ارائه اطلاعات مربوط به گردش وجوه نقد محسوب میشود(رهنمای رودپشتی و صالحی، شیشه تزئینی و آینه تزئینی).
آینه آنتیک مفهوم سود را در سه سطح ساختاری، معنایی و رفتاری مورد بررسی قرار داد:
1) مفهوم سود در سطح آینه تایل: یعنی می توان سود را از مجرای قوانین و مقررات تعریف نمود. یکی از هدف های عمومی گزارشگری سود این است که سود باید نتیجه اجرای قواعد و روشهای منطقی و هماهنگ با یکدیگر باشد. در شرح این هدف، فرض بر این است که چنانچه استفاده کنندگان، این قواعد را درک کنند میتوانند معنای سود گزارششده را تفسیر نمایند. نظر به این که سود حسابداری از بسیاری جهات بر مفاهیمی نظیر تحقق درآمد فروش و مقابله هزینهها با درآمد فروش مبتنی است، فرض میشود که این سود انعکاسی از فعالیتهای واحد انتفاعی محسوب میگردد.
[google_map src=""]
نظریه شیشه دکوراتیو و یا آینه دکوراتیو [1] : هرشرکتی ممکن است سودهای عادی بسیار شیشه دکوراتیو و یا آینه دکوراتیو را به دلیل ارائه نوآوریهای موفق خود مانند حق الاختراع بدست آورد، مانند شرکت آسترازنکا[2] در صنعت داروسازی.
نظریه کارایی شیشه دکوراتیو و یا آینه دکوراتیو [3] : یک شرکت ممکن است قادر باشد شیشه ویترای سود بالایی را بدلیل داشتن تیم رهبری قدرتمند کسبکند. چنین سازمانی سود خود را از طریق اثربخشی و کارایی عملکرد تیم مدیریت بدست میآورد مانند شرکت جنرال الکتریک تحت رهبری جک ولش[4] .
فیشر ، لیندال[5] ، و هیکس[6] درباره ی استین گلاس مفهوم اقتصادی سود یک دیدگاه جدید و عمده ارائه کردند. فیشرسود ویترای روی شیشه را بدین گونه تعریف کرد:« یک سلسه ازرویدادها که به حالت های مختلف مربوط میشوند :لذت بردن از سود روانی، سود واقعی وسود پولی ». آینه کاری روانی عبارت است از مصرف واقعی شخص از کالا وخدماتی که موجب لذت روانی تامین خواستهها میشوند. سود روانی یک مفهوم روان آینه کاری مدرن است که نمی توان آن رابه صورت مستقیم اندازه گیری کرد ولی از طریق سود واقعی می توان به آن نزدیک شد وآن را به صورت تقریبی بیان کرد. آینه کاری روی دیوار واقعی عبارت است ازبیان رویدادهایی که موجب بروزیا افزایش لذتهای روانی میشود. سود واقعی را میتوان به بهترین شکل ممکن، ازطریق هزینه زندگی اندازهگیری کرد. به بیان دیگر پرداخت پول برای خرید کالاها وخدمات، قبل یا پس ازمصرف، میتوان رضایت حاصل شده از طریق لذت روانی ناشی از آینه کاری منزل را محاسبه کرد. از این رو، سود روانی، سود واقعی وبهای زندگی سه مرحله متفاوت از سود هستند. سرانجام، سود پولی نمایانگر همهی پولهای است که دریافت میشوند، با قصد این که برای مصرف، جهت تامین بهای زندگی به مصرف برسند. با وجود این، سود روانی اساسیترین پایهی سطح سود را تشکیل میدهد وسود پولی مرحله ای از سود است که اغلب آن را « سود »
مینامند. " فیشر" چنین تصور کرد که برای حسابداران سود واقعی (نسبت به بقیه) عملی وکاربردی بیشتری دارد (شباهنگ، 1387).
" شیشه تزئینی و آینه تزئینی" مفهوم سود را در قالب « سود تضمین شده (بهره )» بیان کرد ومقصود، افزایش مستمر کالاهای سرمایه ای در طول زمان (باگذشت زمان) است. پس انداز را به صورت تفاوت بین بهره و مصرف مورد انتظار در یک دوره زمانی مشخص میپندارند. این دیدگاه باعث شد که آینه آنتیک پذیرفتهشدهی سود اقتصادی در آینه تایل مصرف به اضافهی پس اندازی که انتظار میرود درطی یک دورهی زمانی مشخص بهوجود آید، مطرح شود.
[1] Innovation Theory
[2] Astra Zeneca
[3] Managerial Efficiency Theory
[4] Jack Welch's
[5] Lindahl
[6] Hicks
[google_map src=""]