نورپردازی با آینه کاری
در اکثر اوقات افراد در سازمان ها خود را با آینه کاری در موقعیت های مشابه مانند هم کلاسی ها، همکاران، رقبا و یا افرادی که در سایر موقعیت های مشابه در تلاشند، مقایسه می کنند. همکاران و یا رقبا که کار بهتری انجام دهند، باورهای کارآمدی را افزایش می دهند. مقایسه های اجتماعی و پیشرفت های آینه کاری که در فعالیت های مشابه کار می کنند، مبنایی برای قضاوت در مورد توانایی های شخصی است. معمولاً مشاهده افرادی که وظایف را به طور موفقیت آمیز انجام داده اند، باورهای خودکارآمدی را در مشاهده گر افزایش می دهد.
نورپردازی با آینه کاری روی دیوار
آینه کاری روی دیوار گرها خود را متقاعد می سازند که اگر دیگران توانسته اند وظایف را انجام دهند، ما هم می توانیم افزایش عملکرد داشته باشیم. همین طور مشاهده افرادی که علی رغم تلاش زیاد در انجام آینه کاری روی دیوار، موفق نشده اند، باورهای کارآمدی مشاهده گران در مورد توانایی های خود، پایین می آید و میزان تلاش برای انجام وظایف کاهش می یابد.
نورپردازی با آینه کاری مدرن
آینه کاری مدرن های کلامی یا اجتماعی: سومین منبع ایجاد و تقویت خودکارآمدی، ترغیب کلامی یا پیام های دریافتی فرد از محیط اجتماعی که با عوامل محیطی مرتبط است. بدین معنی که وی آینه کاری مدرن انجام رفتار های معینی است. هدف ترغیب کلامی یا اجتماعی که با عوامل محیطی مرتبط است، این است که افراد برای انجام وظایف به طور موفقیت آمیز توانایی های خود را به کار گیرند (بندورا، 1997؛ به نقل از مرادی، 1389).
نورپردازی با آینه کاری مدرن منزل
راهبرد دیگر کمک به کارکنان برای تجربه کردن آینه کاری مدرن منزل، فراهم آوردن حمایت های اجتماعی و عاطفی برای آنان است. حمایت به معنی تأیید و پذیرش از سوی مدیران و همکاران آینه کاری مدرن منزل است و معمولاً از عضویت در شبکه های سازمانی، به دست می آید. شبکه های حمایتی شامل مسیر، همکاران، زیردستان و اعضاء گروه کاری می شود (بوزمن و بریمر، 2001).
نورپردازی با آینه تایل
حالات عاطفی و فیزیولوژیک انتظارات کارآمدی شخصی یک فرد تحت تأثیر حالات برانگیختگی هیجانی و حالات فیزیولوژیک وی قرار دارد. بندورا (1997؛ به نقل از مرادی، 1389) معتقد است که قضاوت افراد در مورد توانمندی های خود تابع حالات جسمی است که آن ها به نوبه خود متأثر از آینه تایل عاطفی و فیزیولوژیک شخصی هستند. برانگیختگی هیجانی به معنی دور کردن احساسات منفی، ترس، نگرانی و ایجاد احساسات مثبت مانند عشق، هیجان و سبقت جویی است. آینه تایل در موقعیت های فشارزا فعالیت های فیزیولوژیک خود را به عنوان نشانه هایی از عدم تعادل یا اختلال می بینند. هیجانات منفی می توانند موجب تنش و فشار شوند و از درون افراد را آشفته و در نهایت در کارآمدی آنان اثر منفی خواهند داشت.
نورپردازی با آینه آنتیک
بنابراین حالات مثبت عاطفی خودکارآمدی را افزایش و حالات آینه آنتیک عاطفی خودکارآمدی را کاهش می دهند. او پیشنهاد می کند که برای تغییر باورهای کارآمدی باید توان جسمانی را افزایش، سطح آینه آنتیک و گرایش های منفی عاطفی را کاهش دهیم و سوء برداشت های حالات بدنی را اصلاح کنیم.
آینه تزئینی (1997؛ به¬نقل از مرادی، 1389) مطرح می¬کند که باور افراد به خودکارآمدی خویش، بخش عمده¬ای از خودآگاهی آنان را تشکیل می¬دهد. برای ایجاد و تغییر نظام باورهای خودکارآمدی چهار منبع مهم تشخیص داده است. این منابع عبارتند از: تجربه¬های موفق ، تجربه¬های جانشینی ، آینه تزئینی ¬های کلامی یا اجتماعی و حالات عاطفی و فیزیولوژیک هستند و ذاتاً آگاهی دهنده نیستند.
شیشه تزئینی ¬ها داده¬های خام هستند که از طریق پردازش شناختی کارآمدی و تفکر انعکاسی آموزنده می¬شوند. بنابراین، باید بین اطلاعات و دانش¬هایی که از وقایع و رویدادها کسب می شود و شیشه تزئینی و معرفت¬هایی که روی خودکارآمدی اثر می¬گذارند تفاوت قایل شد.
1- تجربه¬های آینه تایل: تجارب موفق یا عملکرد موفق یا عملکرد موفقیت¬آمیز و یا به قول کمرون پرورش تجربه تسلط شخصی، مؤثرترین منبع ایجاد و تقویت کارآمدی شخصی هستند. آینه تایل موفق شغلی به شدت و نیرومندی باورهای خودکارآمدی به عنوان نتیجه انجام وظایف اشاره دارد.
در آینه آنتیک علیت سه جانبه این منبع به تأثیر رفتار فرد بر باور خودکارآمدی مرتبط است. موفقیت¬های قبلی که بر تسلط شخصی مبتنی هستند، شواهد فوری و ملموس فراهم می¬کنند که آیا آینه آنتیک می¬تواند در انجام یک وظیفه خاص موفق شود یا نه؟
2- تجربه¬های شیشه ویترای : افراد در ارزیابی خودکارآمدی خویش تنها به موقعیت¬های قبلی خود متکی نیستند، بلکه تحت تأثیر تجربه¬های جانشینی از طریق الگوسازی یا سرمشق¬گیری هستند. الگوسازی با عوامل محیطی مرتبط است و ابزاری مؤثر برای ارتقا و تقویت احساس خودکارآمدی شیشه ویترای می¬باشد و در حقیقت عمل الگوسازی به مشاهده رفتار دیگران در حین انجام وظایف اشاره دارد (اپلبام و همکاران، 1998؛ به¬نقل از مدرکی، 1386).
در بسیاری از فعالیت¬ها استین گلاس توانایی¬های خود را در مقایسه با پیشرفت¬های دیگران ارزیابی می¬کنند. الگو سازی از طریق تلاش¬های موفقیت¬آمیز مبنایی برای مقایسه اجتماعی و قضاوت در مورد توانایی¬های شخصی فراهم می¬کند و این باور را در مشاهده¬گر تقویت می¬کند، که علی رغم موانع، می¬تواند با تلاش فراوان وظایف را به¬طور موفقیت¬آمیز انجام دهد. استین گلاس به همانندسازی و مشابهت بین الگو و مشاهده وابسته است بنابراین، شایستگی باید در ارتباط با عملکرد سایر افراد سنجیده شود. مقایسه¬های اجتماعی به عنوان اولین عامل خود ارزیابی توانایی¬ها محسوب می¬شود.
6) استرس و فشار شیشه دکوراتیو: خودکارآمدی به میزان استرس و فشار روانی و افسردگی ناشی از موقعیتهای تهدید کننده اثر میگذارد افراد با کارآمدی بالا در موقعیتهای فشارزا سطح فشار روانی خود را کاهش می دهند. ولی افراد دارای خودکارآمدی پایین، در کنترل تهدیدها، اضطراب بالایی را تجربه میکنند و عدم کار آمدی شیشه دکوراتیو را گسترش میدهند و بسیاری از جنبههای محیطی را پرخطر و تهدیدها و پافشاریهای بالقوه را کنترل میکنند، عوامل آشفته ساز به ذهن خود راه نمیدهند و در نتیجه بوسیله آنها آشفته نمیشوند (ملکزاده، 1378).
7) دکور با آینه دکوراتیو : افراد، دارای نظام خودتنظیمی هستند. خودتنظیمی آنان را قادر میسازد تا بر افکار، احساسات، انگیزش و رفتار خودکنترل داشته باشند. انسان از درجه و میزان کنترل به زندگی و رفتار خود، ادراکاتی دارد. افراد تلاش میکنند بر رویدادهایی که زندگی را تحت تأثیر قرار میدهند دکور با آینه دکوراتیو داشته باشند. با اعمال نفوذ بر موقعیتها میتوان آینده مطلوب داشت و از نتایج نامطلوب ممانعت به عمل آورد.
ب) تأثیر خودکارآمدی بر آینه تزئینی: موفقیت و پیروزی هر انسانی در زندگی، کسب و کار، دوستیابی و یا هر اقدام دیگر، حاصل تصور و نگرش مثبت شخصی او از خویشتن است. این نگرش مثبت است که فرد را به سوی موفقیت میکشاند و بر عکس نگرش منفی از خود و دیگران باعث میشود که ذهن آینه تزئینی به جای استفاده از فرصتها، صرف فکر کردن به مشکلات شود که در دراز مدت میتواند اثرات سوء دیگری در رفتار و خلق و خوی ما با دیگران داشته باشد (ملکزاده، 1378).
تجربههای ناشی از موفقیت و یا شکست شیشه تزئینی در طول سالهای خدمت، تصور آنان را در رابطه با تواناییهایش نسبت به انجام وظایف شغلی تحت تأثیر قرار میدهد. اگر کارمند متعقد باشد که قبلاً وظیفه مشابهی را با موفقیت انجام داده است، احتمالاً با وظایف و فعالیتهای بعدی بیشتر با نگاه مثبت برخورد خواهد کرد و اگر با شکست مواجه شده باشد با تکالیف بعدی با نوعی نگاه منفی روبه رو خواهد شد. شیشه تزئینی (1997؛ بهنقل از مرادی، 1389) معتقد است که حل مسئله یا موفقیت در انجام یک وظیفه خاص، تجربه هیجانی را ایجاد میکند که موجب تمایل و گرایش به درگیر شدن برای رسیدن به حد تسلط در مسائل آینده در افراد میشود و احساس کارآمدی آنان را افزایش میدهد.
اجرای ویترای روی شیشه : خودکارآمدی درک شده نه تنها در انتخاب اهداف بلکه بر اجرای آنها نیز اثر میگذارد. انجام یک تصمیم به هیچ وجه به افراد اطمینان نمیدهد که رفتارهای مورد نیاز را بهطور موفقیتآمیز انجام دهند و در مواجه با مشکلات، استقامت و پایدرای داشته باشند. یک تصمیمگیری روانی به یک ویترای روی شیشه روانی مشتق شده و به باور خودکارآمدی بالا، نیاز دارد.
باور به کارآمدی شیشه ویترای همچنین به رفتار انسان شکل میدهد که آیا از فرصتها استفاده میکند و یا از حضور آنان در شرایط مختلف زندگی جلوگیری به عمل میآورد و وجود موانع و مشکلات را دشوارتر میسازد. افراد با خودکارآمدی بالا بر فرصتهای ارتقاء شغلی و غلبه بر موانع متمرکز میشوند، با ابتکار و پشتکار عنان کنترل به محیط و محدودیتها را بدست میگیرند. افرادی که دچار خودشکی میشوند، بر شیشه ویترای و محدودیتها کنترل کمی دارند و یا اصلاً کنترل ندارند و به آسانی تلاشهای خود را بیهوده میشمارند. آنان از فرصتهای محیطی، کم استفاده میکنند (خرازی و کمالی، 1387).
4) میزان تلاش خودکارآمدی درک شده بر میزان تلاش برای انجام یک وظیفه اثر میگذارد. افرادی که به کارآمدی خود باور دارند برای غلبه بر شیشه دکوراتیو و مشکلات تلاشهای مضاعفی میکنند. در مقابل افرادی که به شایستگیهای خود شک میکنند و یا باور خودکارآمدی ضعیفی دارند، هنگام رویارویی با مشکلات، شیشه دکوراتیو و شکستها تلاش میکنند و یا منصرف میشوند و یا این که راه حلهای پایینتر از حد معمول ارائه میدهند و این افراد علت شکست را به ناتوانی خویش نسبت میدهند.
در آن موقع توجه آنان به جای حل آینه دکوراتیو ، متمرکز بر فقدان شایستگی خود است. ولی افراد باکارآمدی بالا علت شکست را تلاش و کوشش کم می دانند (ملکزاده، 1378).
5) میزان استقامت و پشتکار: خودکارآمدی درک شده در میزان استقامت، جدیت و پشتکار فرد در نیل به اهداف مورد انتظار در برخورد با موانع، اثر میگذارد. افراد کارآمد در مواجه با رویدادهای دشوار، استقامت و پشتکار زیادی به خرج میدهند و از منابع مختلف فردی و محیطی بازخوردهای آینه دکوراتیو میگیرند که آن باز خوردها به نوبه خود به عنوان تقویت کننده یا قدرت دهنده به خودکارآمدی عمل میکنند، بر عکس، افراد با خودکارآمدی پایین، و یا افرادی که در کسب نتایج مورد انتظار تلاش نمیکنند، باز خوردهایی که نشانگر عدم توانمندی آنان در انجام وظایف است، دریافت میکنند (ملکزاده، 1378).
1) انتخاب استین گلاس: خودکارآمدی به عنوان یک عامل تعیین کننده مهم انتخاب اهداف پرچالش و فعالیتهای دشوار فردی عمل میکند. یک فرد معمولاً اهدافی را انتخاب میکند که در کسب موفقیت آنها سطح استین گلاس از توانایی را داشته باشد. بر این اساس، افراد از فعالیتهای که توانایی انجام آنها را ندارند، اجتناب میکنند.
این شیشه ویترای به نوبه خود میتواند برای افراد در انجام فعالیتهای چالش برانگیز و میزان تقویت مثبت بازخوردهای حاصل از آن محدودیت ایجاد کند. افرادی که کارآمدی خود را باور دارند، اهداف چالش انگیز را انتخاب میکنند و از تجارب تهدیدآمیز اجتناب میکنند و افراد با کارآمدی پایین از رویارویی با تکالیف، شیشه ویترای و اهداف مشکل پرهیز میکنند.
ویترای روی شیشه خودکارآمد بر اساس اهداف انتخابی، خود را موظف به تعیین معیارهای عملکرد کرده و پس از آن به مشاهده و قضاوت درباره نتایج عملکرد خود میپردازند و در صورت مشاهدهی ناهمخوانی بین سطوح واقعی و مطلوب عملکرد، آنان احساس نارضایتی کرده و این ویترای روی شیشه برای تعیین و اصلاح عمل در آنهاست. افراد از طریق انتخابها بر جریان زندگی شخصی و شغلی خود اثر میگذارند.
شیشه دکوراتیو از موقعیتها، فعالیتها و بهطور کلی انتخابهایی که باور دارند بیش از حد توان آنهاست، اجتناب میکنند و آن دسته از فعالیتهایی را انتخاب میکنند که باور دارند میتوانند از عهده آنان برآیند. افراد دارای احساس خودکارآمدی بالا، موقعیتها و اهدافی را انتخاب میکنند که برایشان ممکن است و شیشه دکوراتیو از توان آنان نیست. باورهای خودکارآمدی در انتخابهای افراد همچون انتخاب رشته، حرفه، کلاسهای پیشرفته تأثیر دارد و نقش مهمی در آینده شغلی و شخصی دارد.
2) کسب آینه دکوراتیو یا پیامدهای مورد انتظار: خودکارآمدی، همچنین نقش مؤثری در پیامدهای بالقوهی مشوقها و بازدارندههای مورد انتظار دارد. پیامدهای قابل پیشبینی، عمدتاً به باورهای افراد در توانایی انجام در موقعیتهای مختلف وابسته است. افراد دارای خودکارآمدی بالا انتظار پیامدهای مطلوب از طرف خود را دارند ولی افراد دارای خودکارآمدی پایین، انتظار عملکرد ضعیفی را از خود دارند و در نهایت نتایج منفی یا ضعیفی را به دست میآورند.
آینه دکوراتیو(1997؛ بهنقل از اثرزاده و همکاران، 1390) اظهار میکند که فعالیتهای بیشماری وجود دارد که اگر به خوبی انجام شوند، پیامدهای مطلوبی به دنبال دارند، ولی آن فعالیتها توسط افرادی که به تواناییهای خود در انجام موفقیتآمیز فعالیت شک میکنند، پیگیری نمیشوند. بالعکس افراد با کارآمدی بالا، انتظار دارند با تلاشهای خود موفقیتهایی کسب کنند و با وجود پیامدهای منفی به آسانی منصرف نمیشوند. بنابراین، نظریه خودکارآمدی بیان میکند که باور فرد به تواناییهای خود، رفتارهای مورد نیاز برای کسب نتایج مثبت مورد انتظار را ایجاد میکند و موجب میشود که فرد برای به کارگیری رفتار خود تلاشهای مضاعفی انجام دهد.